OpenBSD kuruluma geçmeden önce ilk adım donanım desteklenip desteklenmediğinden emin olmanız gereklidir. OpenBSD bir çok farklı donanım platformunda kullanabilirsiniz. Bunlardan yaygın olarak bileneleri i386, AMD64, SPARC vb. Tam listesi için OpenBSD sitesine veya yansılarına bakabilirsiniz. Bu sayfalarda her bir platform için verilen bağlantılarda o platformda desteklenen donanımların tam, güncel ve eksiksiz bir listesini bulabilirsiniz.
Kurulum yapacağınız sisteminin güncel olması zorunlu değildir, eski bir sistemi de kullanabilirsiniz. Uzun bir süre bir Pentium 166 işlemcisi eski bir bilgisayarı yönlendirci/firewall olarak üzerinde OpenBSD kurup ve güncelleyerek 1995'ten beri çalışan güç kaynağının yirmi yılı doldurup emekli olmaya karar vermesine dek sorunsuz bir şekilde kullandık.
Kullanacağınız donanım eski veya güncel olup olmamasından daha önemli olan kullanacağınız donanımın iyi durumda olması gerektiğidir. Arızalı bir RAM, problemli bir ağ kartı veya sorunlu olan başka bir donanım ya kurulum aşamasında ya da sonrasında problem olacaktır. Dolayısıyla da donanım seçimi kurulum öncesi yapılması gereken kritik bir aşama durumuna gelmektedir.
Donanım Seçerken:
Bir çok donanım üreticisi ilk bilgisayarların ortaya çıkmasından bu zamana dek geçen yıllarda ürettikleri donanıma ilişkin bilgi vermek yerine bunları gizli tutmayı tercih ettiler. Böylelikle pazarda rekabet etmek durumunda oldukları rakiplerinin kendi donanımlarının benzerlerini üretmelerinin önüne geçebileceklerini ve pazardaki konumlarının güvence altında olacağını düşündüler. İlk bakışta bu düşünce doğru gibi görünse (İşletme fakültelerinde bu düşünce farklı bir şekilde rekabet edebilmenin ana ögelerinden birisi ticari sırdır olarak öğretilmektedir.) bilgisayar endüstrisi bunun o kadar da iyi bir fikir olmadığını kanıtladı. Bir çok üretici tarafından kolaylıkla üretilebilen, benzer özelliklere sahip olan, donanım spesifikasyonları hemen hemen tüm üreticiler tarafından erişilebilen donanımlar hem çok sayıda üretici tarafından hem de büyük miktarlarda üretilince pazardaki dengeleri oldukça değiştirmiş oldu. Böylelikle sadece bir üretici tarafında üretilen donanımlar kısa zamanda pazardaki paylarını diğer “benzer” donanımlara kaptırdı.
Bu durum öte yandan işletim sistemleri tarafında da önemli bir gelişme ile desteklendi. İşletim sistem geliştiricileri donanım sürücüleri yazabilmek için donanıma ait bilgiye gereksinim duyuyorlardı. Donanım spesifikasyonlarının kolaylıkla erişilebilir olması geliştiricilerin bu donanımlar için sorunsuz çalışan sürücüler yazabilmelerine ve bu donanımların da işletim sistemi tarafından desteklenmesini sağladı.
Pazarda sunulan tüm donanımlara ait olan spesifikasyonlar bulunmasa da bu donanımların yaygın kullanılması nedeni geliştiricilerin sıfırdan başlayarak elde bilgi olmadan sürücü yazmalarına da engel olmadı. Örneğin yaygın olarak bulunan Intel ağ kartlarının spesifikasyonları yayınlanmamış olsa da bir çok geliştirici yaygın olarak kullanıldığı için bu donanım için sürücü yazmaya ve geliştirmeye devam etti. Bunun gibi bazı donanımlar için bir çok işletim sisteminde sürücüler hazır olarak sunulur.
Bunun dışında yaygın olmayan veya spesifikasyonları olmayan bir çok donanım ise sürücü yazılmasının zorluğu nedeni özellikle de yaygın olmayan donanımlar oldukları için -örneğin SUN Ultra SPARC III gibi- bazı işletim sistemlerince ve OpenBSD tarafından desteklenmez.
Eğer OpenBSD kurulumumu yapacağınız sistemde desteklenmeyen donanımlar bulunuyorsa bunları daha ucuz ve desteklenen eş değerleri ile değiştirmenizde yarar var.
İşlemci konusunda bir sıkıntınız olmayacaktır. INTEL, AMD ve IBM ve hatta Cyrix işlemciler ile de OpenBSD kullanabilirsiniz. İşlemcinizin sayısı ise kurulumda kurulum uygulaması tarafında kontrol edilerek ilgili çekirdek kurulacaktır. İşlemci seçimi sadece OpenBSD kullanırken bazı işlemlerin kısa veya biraz daha uzun zamanda sonuçlanmasına neden olacaktır.
Bellek miktarı konusunda bir sınırlama yoktur. Ancak bellek miktarınızı arttırmanız sizin yararınızadır. 16 MB ram sahip olan sistemlerde de OpenBSD kullanabilirsiniz ama 32 MB altına inmek pratikte “zaman” kayıplarına neden olacaktır. Öte yandan elinizde fazladan RAM olması arızalı bir RAM modülünün çıkarılıp sistemin sorunsuzca çalışmaya devam etmesi anlamına gelir. Bu nedenle olanaklı ise fazladan RAM elinizin altında olması yararlıdır.
Sabit disk olarak IDE, SCSI, SATA, PATA vs bir diski kullanabilirsiniz. Eski donanımları kullanacak iseniz IDE desikler yerine SCSI diskleri kullanmak veri transferinden kaynaklı dar boğazların önüne geçecektir. Öte yandan SCSCI kartlar ID disklere göre çok daha fazla sayıda sabit diski eş zamanlı kullanmanıza olanak vereceği için IDE disk yerine olanaklı ise SCSI disk tercih etmeniz yerinde olacaktır. Güncel donanımlar ile çalışıyorsanız SATA, PATA diskler en yaygın olarak bulabileceğiniz disklerdir. Veritabanı sunucu kuracaksanız SATA disklerin okuma-yazma hızı daha yükse olduğu için tercih etmenizde yarar var. Veri tabanına yazma işlemleri sık yapılmayacak ama okuma sık yapılacak ise PATA diskler yeterli olabilir. Ancak PATA diskler bugün için piyasada az sayıda bulunduğu için ileriye dönük olarak SATA disk tercih etmeniz daha uygun olur. SATA,PATA, IDE veya SCSI olmasına bakılmaksızın her birine OpenBSD kurabilirsiniz. Kurulum için asgari 1 GB disk alanı yeterli olmaktadır. Bu durumda ise terfiler ve güncellemeler konusunda sıkıntı yaşayabilirsiniz. Kaynak kod gerekeceği için bu durumda düşük disk alanı kullanımı sıkıntı yaratacaktır. Bu nedenle disk seçiminde büyük diskleri tercih etmeniz yerinde olacaktır.
Kurulum Kaynakları
OpenBSD kurulumu için farklı kaynakları kullanabilirsiniz. OpenBSD projesinin devamını sağlamak için doğrudan 3 CD oluşan CD setini sipariş edebilirsiniz. OpenBSD CD setleri OpenBSD sunucuları ile bant genişliği vb hizmetlerin devamlılığının sağlanması için kullanılmaktadır. Satın aldığını her CD seti bir sonraki sürümün geliştirilmesinde ufak bir katkı sağlamaktadır. CD setini satın almak için sitesinden satış kanallarının bir listesine erişebilirsiniz.
Satın aldığını CD seti 3 CD olarak gelmektedir. Bu 3 CD'den her biri farklı bir veya bir kaç platforma ait olan kurulum dosyaları ile depolardan alınmış bazı paketleri barındırmaktadır. Paketler her üç CD içerisinde dağınık olarak yer almaktadır. Ayrıca sistemin kaynak kodları yine bu CD seti ile gelmektedir. CD seti içerisinde desteklenen donanımların listesi ve kuruluma ilişkin bilgilerde yer almaktadır. Bunlara ek olarak da OpenBSD geliştiricileri tarafından çıkarılan sürüme ait olan bir şarkı CD içerisinde yer almaktadır. :) İyi eğlenceler :))
OpenBSD kurulum kaynağı olarak 3 CD oluşan sete ait resmi ISO dosyaları nette bulunmaz, boşuna aramayın. Bazı p2p arama motorları ile internet sitelerinde CD1.iso vb dosyaları bulabilirsiniz ama bunlar resmi OpenBSD ISO dosyaları değildir. Bulduğunuz iso dosyaları bir meraklının kendi çabası ile oluşturduğu ISO dosyası olması kuvvetle muhtemeldir. Orijinal CD setine ait olan ISO dosyalarının telif hakları Theo De Raadt'a aittir. Bu ISO dosyaları OpenBSD kalite güvence ekibi tarafından kontrol edilerek hazırlanır ve ardından CD basılır. Bu CD setlerinin satışı OpenBSD geliştirme sürecinin masraflarının karşılanmasında kullanılır. Dolayısıyla bulacağınız ISO dosyaları eğer asıl kopyalardan oluşturulmuş ise bu Teho De Raadt'ın telif haklarının yasal olarak ihlal edilmesi anlamına gelir aynı zamanda da OpenBSD topluluğu tarafından da bu yapılan en basit anlamıyla “hırsızlık” olarak değerlendirilir. Topluluğun bazı üyelerinin tepkileri çok sert olabilir. Uyarmadılar demeyin!
Öte yandan indireceğiniz CD1.iso, CD2.iso ve CD3.iso dosyalarının da içeriğinde ne barındırdığını bilmeniz olanaklı değildir. Bu dosyaların içerisinde özel olarak hazırlanmış zararlı uygulamaların da barındırması söz konusu olabilir. Bu nedenle herhangi bir siteden bulanacak olan bu iso dosyalarının gerçekten asıl OpenBSD sürümü olması söz konusu olmayacaktır. Bu durumda en güvenilir olanı OpenBSD CD setini sipariş etmek veya internet üzerindeki yansılarından erişebileceğiniz resmi kurulum iso dosyalarını veya ftp sunucularını kullanmak olacaktır.
OpenBSD internetteki kaynakları kullanarak kurabilirsiniz. Ana FTP sunucusunda yer alan tüm dosyalar yansılarda bulunmaktadır. Dolayısıyla da coğrafi olarak size yakın olan bir yansıdan gereken tüm kaynakları edinebilirsiniz. Ana OpenBSD FTP sunucusu Kanada Alberta'da bulunmaktadır. Alberta Üniversitesi veri merkezinde yer alan sunucu, üniversiteye internet erişimini kullanmaktadır. Bu sunucunun diğer yansılar tarafından da kullanıldığını göz önüne alarak yansıların tercih edilmesi hız ve zaman kazandıracaktır.
Yansıların güncel bir listesi OpenBSD sitesinde yer almaktadır. Tercih ettiğiniz protokole göre -ftp, http, afs ve rsync- var olan yansılardan bir tanesini seçebilirsiniz. Bu yöntem ile kurulum kaynaklarını edinmeden önce OpenBSD ana sunucusu ve yansıların dizin yapısı hakkında bilgi edinmeniz gerekli. OpenBSD sunucuları üzerindeki dizin yapısı ilk bakışta karmaşık gibi gelebilir aradığınızı bulmanız zor olabilir.
Sunuculardaki ana dizin /pub/OpenBSD dizinidir. Bu dizin altında tüm OpenBSD ftp arşivi ve kaynakları bulunur. Bu dizine girdiğinizde en son sürüme ait olan dizin -bu yazı yazıldığı sırada 4.9 idi- en üstte yer alır. Güncel sürüm olan 4.9 dizini sunucularda /pub/OpenBSD/4.9/ olarak yer alır ve içerisinde desteklenen platformlara ait olan alt dizinler yer alır. Edinmek istediğiniz kurulum kaynaklarına ulaşmak için bu dizinlerden ilgilendiğiniz platforma ait olan kaynakları barındıran yansılardan yararlanabilirsiniz.
Kurulumu yapabilmeniz için yansılardan iki farklı şekilde yararlanabilirsiniz. Birincisi ağ üzerinden kurulum yapmak ikincisi ise yansılardan edineceğiniz resmi kurulum iso ve ilgili diğer dosyaları indirip bir cd yazarak kurulumu gerçekleştirmek.
Ağ üzerinden kurulum yapacaksanız protokol olarak ftp tercih edilmesi daha iyidir. FTP üzerinden kurulum yapılması http kullanılmasına göre hata düzeltmesi desteği sunduğu için kurulum işlemi sırasında ağ aktarımından kaynaklı problemlerin önüne geçilebilir. Ancak bulunduğunu ağ üzerinde bir proxy sunucusu bulunuyorsa bu durumda ftp yerine http kullanmanız zorunlu olacaktır. Bu durumda diğer bir seçenek ise yerel bir kurulum sunucusu oluşturmak da olabilir. Bu yöntem yine ağ üzerinden kurulum yapmanıza olanak verirken yerel bir sunucu kurmanızı gerektirir. Yerel sunucu kurmak yerine aynı disk üzerinde birden çok işletim sistemi yer alıyorsa bu durumda OpenBSD desteklediği dosya sistemlerinden birisine sahip olan disk bölümüne gereken dosyaları indirip bu dosyaları kullanarak da kurulum yapabilirsiniz.
Yerel ağ üzerinde bir sunucuyu ağdan kurulum için kullanacak iseniz bu durumda sadece kurulum yapacağını platforma ait olan dizindeki örneğin i386 veya amd64 gibi dosyaları yerel sunucuya indirmeniz yeterli olacaktır. Bu aşamadan sonra ise yerel sunucuya erişim için gerekli olan bilgilere gereksiniminiz olacaktır. :)
Ağ üzerinden kurulum yapmak yerine resmi kurulum iso dosyalarını da kullanabilirsiniz. Bu durumda kurulum yapmak istediğiniz sistem veya sistemlerde bir optik sürücü bulunması zorunludur. OpenBSD resmi 3 CD set dışında yansılarda ve ana sunucuda kurulum için kullanılabilen bir iso dosyası bulunur. Bu dosya sürüm numarasını da barındıran örneğin 4.9 sürümü için install49.iso dosyasıdır. Bu dosyayı kullanarak kurulum yapabilirsiniz.
install49.iso dosyası OpenBSD kurulumu için gerekli olan tüm bileşenleri içerir. Bu bileşenler ayrıca ftp üzerinden gerçekleştirilecek olan kurulumlar içinde sunucuda yer alan aynı adlı dizinde yer alır. OpenBSD kurmadan önce kurulumda kullanan bu bileşenlerden hangilerini kuracağınıza karar vermeniz gerekir. İlk kurulumda bu bileşenlerin hepsini seçebilirsiniz. Sonraki kurulumlar ve güncellemelerde ise tercihlerinize göre seçim yaparak sayısını azaltabilirsiniz.
OpenBSD Bileşenleri
bsd – OpenBSD kernel'i. Kurulması zorunludur.Kurmamayı seçebilirsiniz ama kurulum sırasında bazı bileşenler kernel olmadan kurulmayacaktır. Kurulumu tamamlasanız bile sistem açılmayacaktır.
bsd.mp – Çoklu işlemciye sahip sistemlerde kullanılan OpenBSD kernel'idir. Bu bileşen sadece bazı platformlarda kullanılabilir.
bsd.rd – RAM DISK OpenBSD kernel'idir. Bu bileşen root dosya sistemidir. Sistemi bununla başlattığınızda temel bir OpenBSD sistemde olması gereken tüm araçlar elinizin altında olur. Hatta bsd.rd yeni sürümünü edinip bununla sistemi başlatıp OpenBSD yeni sürümünü kurabilirsiniz.
base49.tgz – Bu bileşen OpenBSD için gerekli olan tüm temel araçları barındırır. Bazı kaynaklarda bunun için OpenBSD'i UNIX yapan öğedir denir. Diğer bir deyişle /bin, /sbin, /usr/bin ve /usr/sbin, kütüphaneler ve diğer uygulamalar bu bileşen içerisinde yer alır. Kurmanız zorunludur.
comp49.tgz – Derleyiciler (C/C++, Fortran vb) ile gerekli olan diğer araçları barındırır. Aynı zamanda derleyicilere ait olan kılavuz sayfalarını barındırır. Eğer ports kullanmak istiyorsanız bu bileşenin kurulması zorunludur. Aynı zamanda OpenBSD tarafından duyurulan yamalar da kaynak kod olarak geldiği için ilerideki yamaları kurabilmek için gerekecektir. Bu yamalar güvenlik açıkları için değil kurulan bileşenlerdeki hataları örneğin X gibi gidermek için yayınlanır. Bir ağ geçidi veya firewall tarzı kurulumda buna gereksinim duymazsınız ve derleyici bileşenini kurmanıza gerek yoktur. Zira sisteme yetkisiz erişmeye çalışanlar için sistemde yer alan derleyici ve ilgili diğer araçlar her zaman bulunmaz bir nimettir.
etc49.tgz/etc dizininde yer alan tüm dosyalar bu bileşen içerisinde yer alır. Kurmanız zorunludur.
game49.tgz – Orijinal BSD 4.4-Lite ile dağıtılan oyunları ve kılavuzlarını barındırır. Örneğin UNIX klasiği kabul edilen fortune(1) ve rogue(6) vb bulunur. Eski UNIX sistemlerdeki oyunları merak ediyorsanız kurabilirsiniz. Bu bileşende yer alan oyunların daha gelişmiş sürümleri ports üzerinde yer almaktadır.
man49.tgz – base ve etc yer alan uygulamaların kılavuz sayfalarına gereksinim duyuyorsanız bu bileşeni kurmanızda yarar var. Diğer bileşenlerde yer alan araçların kılavuz sayfaları burada yer almaz, kendi bulundukları tgz dosyasında yer alır.
misc49.tgz – Sözlükler, belgelendirme, kurulum ve yapılandırma vb belgeler burada yer alır. Masaüstü olarak kullanacaksanız işinize yarayacaktır ama sunucu olarak düşündüğünüz bir sistemde gerekli olmayacaktır.
xbase49.tgz – X11 için gerekli olan temel dosyalar ve araçlar burada yer alır. Eğer X'e gereksinim duyacak iseniz bunu kurmanızda yarar var. Öte yandan sistem bağlı olan bir monitör vs olmasa da bazı uygulamalar için X11 kurulu olması gerekli olabilmektedir.
xetc49.tgz - /etc/X11 ve /etc/fonts yapılandırma dosyalarını barındırır. X11 kullanacaksanız kurmanız zorunludur.
xfont49.tgz – X11 font sunucusu ve fontları barındırır.
xserv49.tgz – X11 için gerekli olan X sunucusunu ve sürücülerini barındırır.
xshare49.tgz – X için gerekli olan yerel dosyaları ve kılavuz sayfaları vb bileşenleri barındırır.
Bileşenlerden hangilerini seçeceğinize karar vermeniz kullanım amacınıza göre değişecektir. Eğer OpenBSD öğrenmek istiyorsanız masaüstü olarak kurmanız başlangıç için uygun olacaktır.
Disk Bölümleme
Bir BSD sistemi kurmanın belki de en zor olan yanı disk bölümlemesini nasıl yapacağınıza karar vermektir. Özellikle de diski bölümlemenin ne işe yaradığı veya ne demek olduğunu tam olarak bilmeyen birisi için hangi işletim sistemi olursa olsun disk bölümlemek eziyetten başka bir şey değildir. OpenBSD kurulum uygulaması diğer BSD sistemlerin kurulum uygulamaları gibi metin tabanlıdır ve sistemi kuran kişinin ne yaptığını bildiğini ve konuya tam olarak hakim olduğunu var sayar. Diğer bir deyişle diski bölümlerken gereken kullanacağını araçları kullanabildiğiniz kabul edilir. Ayrıca diskinizi tek bir işletim sistemi ve birden çok işletim sistemi kurarak kullanmak da farklı şekillerde disk bölümlemeyi gerektirir.
Burada şu soru akla gelebilir: “Disk bölümlemesi zorunlu mudur?” Yanıt evet. Bir çok işletim sistemi diski tek bir bölüm olarak kullanmanızı teşvik eder. Bu durumda disk üzerinde sadece tek bir işletim sistemi kurabilirsiniz. Diğerler için yer kalmayacaktır. Windows işletim sistemi ailesi farklı sürümleri tek bir disk bölümü üzerinde kullanabilmektedir ama farklı işletim sistemleri tek bir disk bölümünde kurulup kullanılmamaktadır. Bu durumda disk bölümlerini düzenleyen uygulamalar ise disk üzerinde boş alan yaratabilirsiniz ama her işletim sistemi bundan memnun olmamaktadır.
Bu nedenle tek bir işletim sistemini bir tane büyük disk alanını kullanacak şekilde sisteminize kurmak yerine diskinizi bölümleyerek kullanmanız yerinde olacaktır. OpenBSD tek işletim sistemi olarak kullanmak isteseniz de diğer BSD işletim sistemleri gibi diskiniz gene bölümlenecektir. Bu garip gelebilir ama UNIX sistemler ile çalışıyorsanız bu olağan uygulamadır. Diskinizi bölümleniz için bir çok neden vardır:
Birincisi, sabit diski oluşturan disklerin açısal hızı aynıdır ama disk üzerindeki bir noktanın çizgisel hızı değişkendir; bazıları daha hızlı döner bazıları daha yavaş. Sık erişilen veriyi daha hızlı dönen disk alanı üzerinde tutarsanız sistemin genel olarak performansını iyileştirmiş olursunuz. Bunu yapabilmenin tek yolu da diskinizi bölümlemektir. İşletim sistemi bu disk bölümlerini gerektiği gibi kullanır. Her bir disk bölümü için ayrı kurallar tanımlayabilirsiniz ve bu disk bölümler,i bu kurallara göre işletim sistemi tarafından gerektiği gibi kullanılır.
Diskteki root bölümü tüm donanımlara ilişkin olan bilgileri barındırır. Bu bölüm ayrı bir özen gerektirir. Kullanıcı verilerin yer aldığı bölüm üzerinde herhangi bir setuid sahip olan bir uygulama hatta daha da ileri gidersek herhangi bir program bulunmamalıdır. Sistem yapılandırmasını ayrı bir disk bölümünde tutmak ve bunu değiştirilemez yapmak yerinde olacaktır. Kullanıcılara verilen alan sınırlandırılmalı ve gereksiz dosyalar (mp3, film vb) ile diski doldurmalarının önüne geçilmelidir. Bunların dışında ayrıca disk bölümlerinden birisinin zarar görmesi durumunda diğer bölümler bundan etkilenmeyecektir Doğru olarak bölümlenmiş bir disk aynı zamanda sistemin güvenliğine de olumlu katkıda bulunacaktır.
Bir diski bölümlemeden önce kullanım amacınıza göre gereksinim duyulabilecek olan disk bölümlerinin tahmini olarak boyutlarını belirlemeniz gerekecektir. OpenBSD tek sistem olarak kurmak ve diğer işletim sistemleri ile birlikte kullanmak için disk bölümleme işlemleri farklı olacaktır. OpenBSD kurulum için seçtiğiniz bileşenlere göre disk bölümlerini kendisi ayarlayabilmektedir. Bu işlem kurulum sırasında otomatik disk bölümleme ile yapılabilir. Ancak diski elle bölümleyecekseniz, bu durumda kullanım amacınıza göre şu disk bölümlerinin oluşturulması ileriye dönük olarak ,işinizi kolaylaştıracaktır: /, swap, /tmp, /usr/, /var ve /home.
/
Sistem yapılandırmanıza ait olan dosyaların tamamı ve sistem için gerekli olan temel araçların tümü / bölümünde yer alır. Kurtarma ve bakım durumlarında tek kullanıcı kipinde sistemin başlatılması durumunda bu araçların erişilebilir olması için tamamı / altında yer almalıdır. Bu bölümü eğer birden çok diski olan bir bilgisayardaki kurulum sırasında birinci disk üzerinde oluşturmanız gereklidir. / bölümü için 1GB bir disk alanı yeterli olacaktır ve de 500 MB altına inmemeniz de önerilir.
/ disk bölününü oluştururken dikkat etmeniz gereken diğer nokta ise / bölünün disk üzerindeki ilk 8GB alan üzerinde olması gerektiğidir. Bu sınırlama BIOS sınırlamaları nedeni ile dikkat edilmesi gereken bir durumdur. BIOS diskin ilk bölümündeki veriyi okuyabilir. Bu nedenle işlet,im sisteminin BIOS tarafından okunabilen bu alanda yer alması zorunludur. Aksi halde işletim sistemi başlatılamaz. Eski BIOS için bu sınır 504 MB ve güncel sistemler için ise 2G, 8G, 32G, 128G'tır. Bu sınır ancak tüm sistemler daha doğrusu platformlar için bu sınırlama geçerli olmamakla birlikte OpenBSD bu sınırlamaya uyar. Dolayısıyla / bölünün bu ilk 2G, 8G, 32G veya 128G alanda yer almasında yarar var. Ayrıca / bölümünü 500 MB az yapmanız durumunda sisteminizi terfi edip yeniden başlattığınızda açılmama olasılığı da söz konusu olabilir.
Takas Alanı – SWAP
Sanal bellek sistemi tarafından kullanılacak olan disk alanı diğer önemli disk bölümüdür. İşler yolunda gittiği zaman bu alanı kullanmanıza gerek olmayacaktır ama bazen bu alanın da kullanılması gerekebilir. Bu alanın diskin hızlı bir bölümünde olması zorunludur. Takas alanının boyutu sıklıkla tartışma konusu olmaktadır. Genel olarak üzerinde birleşilen düşünce bu alanın sistemin fiziksel belleğinin en az iki katı olmasıdır. OpenBSD otomatik disk bölümleme sırasında bu alanı yaklaşık olarak 200 MB ile 1 GB arasında seçmektedir. Fiziksel belleğin tükenmesi durumunda takas alanı kullanılmaya başlayacaktır. Bazen de takas alanı tükeneceğinden bu durumda yeni bir takas alanı oluşturup kullanmaya başlayabilirsiniz. Bunun için ise yeni takas alanı oluşturmak üzere boş disk alanı gerekecektir. Bazı durumlarda da fiziksel belleği arttırmak takas alanı kullanımını ortadan kaldıracaktır. Bu gibi gereksinmeleri de düşünerek ileriye dönük olarak takas alanını fiziksel belleği arttıracağınızı düşünerek biraz büyük seçebilirsiniz.
Takas alanının büyüklüğünü belirlerken eğer birden çok diski kullanacaksanız bu durumda takas alanını bir çok diske bölerek oluşturabilirsiniz. Bu tür yapılandırmalarda SCSI diskler diğerlerine göre üstün olmaktadır. Bu yapılandırmayı SATA ve PATA diskler ile deneme olanağım olmadığı için bir yorumda bulunamayacağım.
/tmp
/tmp bölümü sistem genelinde kullanılan geçici dizindir. Eğer bunu ayrı bir disk bölümü olarak oluşturmazsanız doğrudan / bölümüne eklenecektir ve / bölümü ile yanı bölümde olduğu için aynı kurallara tabi olacaktır. Özellikle de / bölümlerinin salt okunur olarak bağlandığını düşünürsek bu /tmp işlevini yerine getirmesine olanak vermeyecektir. Bu dizini /home altında oluşturup kullanmayı tercih edebilirsiniz. Büyüklüğü ise size kalmış durumda. 200 MB daha düşük seçmemek önerilir. Günümüzün büyük kapasiteli sabit disklerini düşünecek olursa bu durumda 1 GB yeterince büyük olacaktır.
/var
/var bölümü e-posta, log dosyaları ve sıklıkla değişen dosyalar ve web sunucusunun dosyalarının bulunduğu dizindir. Eğer sunucu amaçlı olarak kurulum yapıyorsanız bu durumda e-posta ve web sunucusu için yaklaşık olarak 1GB disk alanı yeterli olabilmektedir. Ancak veritabanı ve e-posta vb sunucu servislerinin disk gereksinimleri daha fazla olacağı daha fazla bir alan ayırmanız gerekebilir. Diskin kalan bölümünün %20 ile %70 sunucu amaçlı kurulumlar için /var disk bölümüne ayrılabilir.
/usr
/usr dizini işletim sisteminin kaynak kodlarını, sistem programlarını , derleyicileri ve diğer dosyaları barındırmaktadır. Sistemi bir üst sürüme terfi ederken /usr bölümü önem kazanmaktadır. Asgari boyut olarak 8 GB daha az seçmemeye özen göstermeniz yerinde olacaktır.
/home
Kullanıcılara ait olan dosyaların barındığı disk bölümü için fazla alan ayırmanız uygundur. Genelde bu disk bölümü eğer aynı sistemde birden çok kullanıcı bulunuyorsa ve kota uygulamıyorsanız kısa zamanda dolabilmektedir. Bu disk bölümün diskin en sonundaki alan olmasının da bir sakıncası yoktur. Aynı zamanda çok büyük bir alan ayırmanız da zorunlu değildir. Gereksinmelerinize göre boyutunu seçebilirsiniz.
Sisteminizde birden çok disk bulunuyorsa bu durumda disk bölümlerini farklı diskler üzerinde tutmak iyi olacaktır. Planlamasını kurulum öncesinde yaparsanız hem kurulum hemde sonrasındaki işletim aşamasında işler daha kolay olacaktır. Birden çok disk bulunuyorsa takas alanını tüm disklere yayabilirsiniz. Kurulumu bir web sunucusu için yapacaksanız ikinci diski /www veya /home olarak bölümleyebilirsiniz. E-posta sunucusu ise ikinci diski /var veya /var/mail olarak bölümlemek en iyisi olacaktır. Eğer merkezi bir kayıt sunucusu olarak kullanacaksanız bu durumda /var/log olarak ikinci diski bölümlemek ve kullanmak en iyisi olacaktır. Genel olarak işletim sistemi ile işlenecek olan veriyi birbirinden fiziksel olarak ayırmak yani birden çok diske dağıtmak kişisel görüşüm olarak en uygun çözümdür. Disk bölümleme açısından en ideal çözüm sistemin kullanım amacına ve donanıma göre diskleri bölümlemektir. Ancak unutulmaması geren en önemli kural birinci disk diğerlerinden daha yavaş ise bu diskin ana sistemi kurmak için kullanırken hızlı diski sunucu uygulamaları için kullanmaktır. Tüm sistem yöneticileri bunda hem fikirdir. ;) Ayrıca birden çok işletim sistemini kullanacaksanız herbir diski tek bir işletim sistemine ayırarak kullanmak daha uygun olacaktır.
Kurulum yapacağınız sisteminin güncel olması zorunlu değildir, eski bir sistemi de kullanabilirsiniz. Uzun bir süre bir Pentium 166 işlemcisi eski bir bilgisayarı yönlendirci/firewall olarak üzerinde OpenBSD kurup ve güncelleyerek 1995'ten beri çalışan güç kaynağının yirmi yılı doldurup emekli olmaya karar vermesine dek sorunsuz bir şekilde kullandık.
Kullanacağınız donanım eski veya güncel olup olmamasından daha önemli olan kullanacağınız donanımın iyi durumda olması gerektiğidir. Arızalı bir RAM, problemli bir ağ kartı veya sorunlu olan başka bir donanım ya kurulum aşamasında ya da sonrasında problem olacaktır. Dolayısıyla da donanım seçimi kurulum öncesi yapılması gereken kritik bir aşama durumuna gelmektedir.
Donanım Seçerken:
Bir çok donanım üreticisi ilk bilgisayarların ortaya çıkmasından bu zamana dek geçen yıllarda ürettikleri donanıma ilişkin bilgi vermek yerine bunları gizli tutmayı tercih ettiler. Böylelikle pazarda rekabet etmek durumunda oldukları rakiplerinin kendi donanımlarının benzerlerini üretmelerinin önüne geçebileceklerini ve pazardaki konumlarının güvence altında olacağını düşündüler. İlk bakışta bu düşünce doğru gibi görünse (İşletme fakültelerinde bu düşünce farklı bir şekilde rekabet edebilmenin ana ögelerinden birisi ticari sırdır olarak öğretilmektedir.) bilgisayar endüstrisi bunun o kadar da iyi bir fikir olmadığını kanıtladı. Bir çok üretici tarafından kolaylıkla üretilebilen, benzer özelliklere sahip olan, donanım spesifikasyonları hemen hemen tüm üreticiler tarafından erişilebilen donanımlar hem çok sayıda üretici tarafından hem de büyük miktarlarda üretilince pazardaki dengeleri oldukça değiştirmiş oldu. Böylelikle sadece bir üretici tarafında üretilen donanımlar kısa zamanda pazardaki paylarını diğer “benzer” donanımlara kaptırdı.
Bu durum öte yandan işletim sistemleri tarafında da önemli bir gelişme ile desteklendi. İşletim sistem geliştiricileri donanım sürücüleri yazabilmek için donanıma ait bilgiye gereksinim duyuyorlardı. Donanım spesifikasyonlarının kolaylıkla erişilebilir olması geliştiricilerin bu donanımlar için sorunsuz çalışan sürücüler yazabilmelerine ve bu donanımların da işletim sistemi tarafından desteklenmesini sağladı.
Pazarda sunulan tüm donanımlara ait olan spesifikasyonlar bulunmasa da bu donanımların yaygın kullanılması nedeni geliştiricilerin sıfırdan başlayarak elde bilgi olmadan sürücü yazmalarına da engel olmadı. Örneğin yaygın olarak bulunan Intel ağ kartlarının spesifikasyonları yayınlanmamış olsa da bir çok geliştirici yaygın olarak kullanıldığı için bu donanım için sürücü yazmaya ve geliştirmeye devam etti. Bunun gibi bazı donanımlar için bir çok işletim sisteminde sürücüler hazır olarak sunulur.
Bunun dışında yaygın olmayan veya spesifikasyonları olmayan bir çok donanım ise sürücü yazılmasının zorluğu nedeni özellikle de yaygın olmayan donanımlar oldukları için -örneğin SUN Ultra SPARC III gibi- bazı işletim sistemlerince ve OpenBSD tarafından desteklenmez.
Eğer OpenBSD kurulumumu yapacağınız sistemde desteklenmeyen donanımlar bulunuyorsa bunları daha ucuz ve desteklenen eş değerleri ile değiştirmenizde yarar var.
İşlemci konusunda bir sıkıntınız olmayacaktır. INTEL, AMD ve IBM ve hatta Cyrix işlemciler ile de OpenBSD kullanabilirsiniz. İşlemcinizin sayısı ise kurulumda kurulum uygulaması tarafında kontrol edilerek ilgili çekirdek kurulacaktır. İşlemci seçimi sadece OpenBSD kullanırken bazı işlemlerin kısa veya biraz daha uzun zamanda sonuçlanmasına neden olacaktır.
Bellek miktarı konusunda bir sınırlama yoktur. Ancak bellek miktarınızı arttırmanız sizin yararınızadır. 16 MB ram sahip olan sistemlerde de OpenBSD kullanabilirsiniz ama 32 MB altına inmek pratikte “zaman” kayıplarına neden olacaktır. Öte yandan elinizde fazladan RAM olması arızalı bir RAM modülünün çıkarılıp sistemin sorunsuzca çalışmaya devam etmesi anlamına gelir. Bu nedenle olanaklı ise fazladan RAM elinizin altında olması yararlıdır.
Sabit disk olarak IDE, SCSI, SATA, PATA vs bir diski kullanabilirsiniz. Eski donanımları kullanacak iseniz IDE desikler yerine SCSI diskleri kullanmak veri transferinden kaynaklı dar boğazların önüne geçecektir. Öte yandan SCSCI kartlar ID disklere göre çok daha fazla sayıda sabit diski eş zamanlı kullanmanıza olanak vereceği için IDE disk yerine olanaklı ise SCSI disk tercih etmeniz yerinde olacaktır. Güncel donanımlar ile çalışıyorsanız SATA, PATA diskler en yaygın olarak bulabileceğiniz disklerdir. Veritabanı sunucu kuracaksanız SATA disklerin okuma-yazma hızı daha yükse olduğu için tercih etmenizde yarar var. Veri tabanına yazma işlemleri sık yapılmayacak ama okuma sık yapılacak ise PATA diskler yeterli olabilir. Ancak PATA diskler bugün için piyasada az sayıda bulunduğu için ileriye dönük olarak SATA disk tercih etmeniz daha uygun olur. SATA,PATA, IDE veya SCSI olmasına bakılmaksızın her birine OpenBSD kurabilirsiniz. Kurulum için asgari 1 GB disk alanı yeterli olmaktadır. Bu durumda ise terfiler ve güncellemeler konusunda sıkıntı yaşayabilirsiniz. Kaynak kod gerekeceği için bu durumda düşük disk alanı kullanımı sıkıntı yaratacaktır. Bu nedenle disk seçiminde büyük diskleri tercih etmeniz yerinde olacaktır.
Kurulum Kaynakları
OpenBSD kurulumu için farklı kaynakları kullanabilirsiniz. OpenBSD projesinin devamını sağlamak için doğrudan 3 CD oluşan CD setini sipariş edebilirsiniz. OpenBSD CD setleri OpenBSD sunucuları ile bant genişliği vb hizmetlerin devamlılığının sağlanması için kullanılmaktadır. Satın aldığını her CD seti bir sonraki sürümün geliştirilmesinde ufak bir katkı sağlamaktadır. CD setini satın almak için sitesinden satış kanallarının bir listesine erişebilirsiniz.
Satın aldığını CD seti 3 CD olarak gelmektedir. Bu 3 CD'den her biri farklı bir veya bir kaç platforma ait olan kurulum dosyaları ile depolardan alınmış bazı paketleri barındırmaktadır. Paketler her üç CD içerisinde dağınık olarak yer almaktadır. Ayrıca sistemin kaynak kodları yine bu CD seti ile gelmektedir. CD seti içerisinde desteklenen donanımların listesi ve kuruluma ilişkin bilgilerde yer almaktadır. Bunlara ek olarak da OpenBSD geliştiricileri tarafından çıkarılan sürüme ait olan bir şarkı CD içerisinde yer almaktadır. :) İyi eğlenceler :))
OpenBSD kurulum kaynağı olarak 3 CD oluşan sete ait resmi ISO dosyaları nette bulunmaz, boşuna aramayın. Bazı p2p arama motorları ile internet sitelerinde CD1.iso vb dosyaları bulabilirsiniz ama bunlar resmi OpenBSD ISO dosyaları değildir. Bulduğunuz iso dosyaları bir meraklının kendi çabası ile oluşturduğu ISO dosyası olması kuvvetle muhtemeldir. Orijinal CD setine ait olan ISO dosyalarının telif hakları Theo De Raadt'a aittir. Bu ISO dosyaları OpenBSD kalite güvence ekibi tarafından kontrol edilerek hazırlanır ve ardından CD basılır. Bu CD setlerinin satışı OpenBSD geliştirme sürecinin masraflarının karşılanmasında kullanılır. Dolayısıyla bulacağınız ISO dosyaları eğer asıl kopyalardan oluşturulmuş ise bu Teho De Raadt'ın telif haklarının yasal olarak ihlal edilmesi anlamına gelir aynı zamanda da OpenBSD topluluğu tarafından da bu yapılan en basit anlamıyla “hırsızlık” olarak değerlendirilir. Topluluğun bazı üyelerinin tepkileri çok sert olabilir. Uyarmadılar demeyin!
Öte yandan indireceğiniz CD1.iso, CD2.iso ve CD3.iso dosyalarının da içeriğinde ne barındırdığını bilmeniz olanaklı değildir. Bu dosyaların içerisinde özel olarak hazırlanmış zararlı uygulamaların da barındırması söz konusu olabilir. Bu nedenle herhangi bir siteden bulanacak olan bu iso dosyalarının gerçekten asıl OpenBSD sürümü olması söz konusu olmayacaktır. Bu durumda en güvenilir olanı OpenBSD CD setini sipariş etmek veya internet üzerindeki yansılarından erişebileceğiniz resmi kurulum iso dosyalarını veya ftp sunucularını kullanmak olacaktır.
OpenBSD internetteki kaynakları kullanarak kurabilirsiniz. Ana FTP sunucusunda yer alan tüm dosyalar yansılarda bulunmaktadır. Dolayısıyla da coğrafi olarak size yakın olan bir yansıdan gereken tüm kaynakları edinebilirsiniz. Ana OpenBSD FTP sunucusu Kanada Alberta'da bulunmaktadır. Alberta Üniversitesi veri merkezinde yer alan sunucu, üniversiteye internet erişimini kullanmaktadır. Bu sunucunun diğer yansılar tarafından da kullanıldığını göz önüne alarak yansıların tercih edilmesi hız ve zaman kazandıracaktır.
Yansıların güncel bir listesi OpenBSD sitesinde yer almaktadır. Tercih ettiğiniz protokole göre -ftp, http, afs ve rsync- var olan yansılardan bir tanesini seçebilirsiniz. Bu yöntem ile kurulum kaynaklarını edinmeden önce OpenBSD ana sunucusu ve yansıların dizin yapısı hakkında bilgi edinmeniz gerekli. OpenBSD sunucuları üzerindeki dizin yapısı ilk bakışta karmaşık gibi gelebilir aradığınızı bulmanız zor olabilir.
Sunuculardaki ana dizin /pub/OpenBSD dizinidir. Bu dizin altında tüm OpenBSD ftp arşivi ve kaynakları bulunur. Bu dizine girdiğinizde en son sürüme ait olan dizin -bu yazı yazıldığı sırada 4.9 idi- en üstte yer alır. Güncel sürüm olan 4.9 dizini sunucularda /pub/OpenBSD/4.9/ olarak yer alır ve içerisinde desteklenen platformlara ait olan alt dizinler yer alır. Edinmek istediğiniz kurulum kaynaklarına ulaşmak için bu dizinlerden ilgilendiğiniz platforma ait olan kaynakları barındıran yansılardan yararlanabilirsiniz.
Kurulumu yapabilmeniz için yansılardan iki farklı şekilde yararlanabilirsiniz. Birincisi ağ üzerinden kurulum yapmak ikincisi ise yansılardan edineceğiniz resmi kurulum iso ve ilgili diğer dosyaları indirip bir cd yazarak kurulumu gerçekleştirmek.
Ağ üzerinden kurulum yapacaksanız protokol olarak ftp tercih edilmesi daha iyidir. FTP üzerinden kurulum yapılması http kullanılmasına göre hata düzeltmesi desteği sunduğu için kurulum işlemi sırasında ağ aktarımından kaynaklı problemlerin önüne geçilebilir. Ancak bulunduğunu ağ üzerinde bir proxy sunucusu bulunuyorsa bu durumda ftp yerine http kullanmanız zorunlu olacaktır. Bu durumda diğer bir seçenek ise yerel bir kurulum sunucusu oluşturmak da olabilir. Bu yöntem yine ağ üzerinden kurulum yapmanıza olanak verirken yerel bir sunucu kurmanızı gerektirir. Yerel sunucu kurmak yerine aynı disk üzerinde birden çok işletim sistemi yer alıyorsa bu durumda OpenBSD desteklediği dosya sistemlerinden birisine sahip olan disk bölümüne gereken dosyaları indirip bu dosyaları kullanarak da kurulum yapabilirsiniz.
Yerel ağ üzerinde bir sunucuyu ağdan kurulum için kullanacak iseniz bu durumda sadece kurulum yapacağını platforma ait olan dizindeki örneğin i386 veya amd64 gibi dosyaları yerel sunucuya indirmeniz yeterli olacaktır. Bu aşamadan sonra ise yerel sunucuya erişim için gerekli olan bilgilere gereksiniminiz olacaktır. :)
Ağ üzerinden kurulum yapmak yerine resmi kurulum iso dosyalarını da kullanabilirsiniz. Bu durumda kurulum yapmak istediğiniz sistem veya sistemlerde bir optik sürücü bulunması zorunludur. OpenBSD resmi 3 CD set dışında yansılarda ve ana sunucuda kurulum için kullanılabilen bir iso dosyası bulunur. Bu dosya sürüm numarasını da barındıran örneğin 4.9 sürümü için install49.iso dosyasıdır. Bu dosyayı kullanarak kurulum yapabilirsiniz.
install49.iso dosyası OpenBSD kurulumu için gerekli olan tüm bileşenleri içerir. Bu bileşenler ayrıca ftp üzerinden gerçekleştirilecek olan kurulumlar içinde sunucuda yer alan aynı adlı dizinde yer alır. OpenBSD kurmadan önce kurulumda kullanan bu bileşenlerden hangilerini kuracağınıza karar vermeniz gerekir. İlk kurulumda bu bileşenlerin hepsini seçebilirsiniz. Sonraki kurulumlar ve güncellemelerde ise tercihlerinize göre seçim yaparak sayısını azaltabilirsiniz.
OpenBSD Bileşenleri
bsd – OpenBSD kernel'i. Kurulması zorunludur.Kurmamayı seçebilirsiniz ama kurulum sırasında bazı bileşenler kernel olmadan kurulmayacaktır. Kurulumu tamamlasanız bile sistem açılmayacaktır.
bsd.mp – Çoklu işlemciye sahip sistemlerde kullanılan OpenBSD kernel'idir. Bu bileşen sadece bazı platformlarda kullanılabilir.
bsd.rd – RAM DISK OpenBSD kernel'idir. Bu bileşen root dosya sistemidir. Sistemi bununla başlattığınızda temel bir OpenBSD sistemde olması gereken tüm araçlar elinizin altında olur. Hatta bsd.rd yeni sürümünü edinip bununla sistemi başlatıp OpenBSD yeni sürümünü kurabilirsiniz.
base49.tgz – Bu bileşen OpenBSD için gerekli olan tüm temel araçları barındırır. Bazı kaynaklarda bunun için OpenBSD'i UNIX yapan öğedir denir. Diğer bir deyişle /bin, /sbin, /usr/bin ve /usr/sbin, kütüphaneler ve diğer uygulamalar bu bileşen içerisinde yer alır. Kurmanız zorunludur.
comp49.tgz – Derleyiciler (C/C++, Fortran vb) ile gerekli olan diğer araçları barındırır. Aynı zamanda derleyicilere ait olan kılavuz sayfalarını barındırır. Eğer ports kullanmak istiyorsanız bu bileşenin kurulması zorunludur. Aynı zamanda OpenBSD tarafından duyurulan yamalar da kaynak kod olarak geldiği için ilerideki yamaları kurabilmek için gerekecektir. Bu yamalar güvenlik açıkları için değil kurulan bileşenlerdeki hataları örneğin X gibi gidermek için yayınlanır. Bir ağ geçidi veya firewall tarzı kurulumda buna gereksinim duymazsınız ve derleyici bileşenini kurmanıza gerek yoktur. Zira sisteme yetkisiz erişmeye çalışanlar için sistemde yer alan derleyici ve ilgili diğer araçlar her zaman bulunmaz bir nimettir.
etc49.tgz/etc dizininde yer alan tüm dosyalar bu bileşen içerisinde yer alır. Kurmanız zorunludur.
game49.tgz – Orijinal BSD 4.4-Lite ile dağıtılan oyunları ve kılavuzlarını barındırır. Örneğin UNIX klasiği kabul edilen fortune(1) ve rogue(6) vb bulunur. Eski UNIX sistemlerdeki oyunları merak ediyorsanız kurabilirsiniz. Bu bileşende yer alan oyunların daha gelişmiş sürümleri ports üzerinde yer almaktadır.
man49.tgz – base ve etc yer alan uygulamaların kılavuz sayfalarına gereksinim duyuyorsanız bu bileşeni kurmanızda yarar var. Diğer bileşenlerde yer alan araçların kılavuz sayfaları burada yer almaz, kendi bulundukları tgz dosyasında yer alır.
misc49.tgz – Sözlükler, belgelendirme, kurulum ve yapılandırma vb belgeler burada yer alır. Masaüstü olarak kullanacaksanız işinize yarayacaktır ama sunucu olarak düşündüğünüz bir sistemde gerekli olmayacaktır.
xbase49.tgz – X11 için gerekli olan temel dosyalar ve araçlar burada yer alır. Eğer X'e gereksinim duyacak iseniz bunu kurmanızda yarar var. Öte yandan sistem bağlı olan bir monitör vs olmasa da bazı uygulamalar için X11 kurulu olması gerekli olabilmektedir.
xetc49.tgz - /etc/X11 ve /etc/fonts yapılandırma dosyalarını barındırır. X11 kullanacaksanız kurmanız zorunludur.
xfont49.tgz – X11 font sunucusu ve fontları barındırır.
xserv49.tgz – X11 için gerekli olan X sunucusunu ve sürücülerini barındırır.
xshare49.tgz – X için gerekli olan yerel dosyaları ve kılavuz sayfaları vb bileşenleri barındırır.
Bileşenlerden hangilerini seçeceğinize karar vermeniz kullanım amacınıza göre değişecektir. Eğer OpenBSD öğrenmek istiyorsanız masaüstü olarak kurmanız başlangıç için uygun olacaktır.
Disk Bölümleme
Bir BSD sistemi kurmanın belki de en zor olan yanı disk bölümlemesini nasıl yapacağınıza karar vermektir. Özellikle de diski bölümlemenin ne işe yaradığı veya ne demek olduğunu tam olarak bilmeyen birisi için hangi işletim sistemi olursa olsun disk bölümlemek eziyetten başka bir şey değildir. OpenBSD kurulum uygulaması diğer BSD sistemlerin kurulum uygulamaları gibi metin tabanlıdır ve sistemi kuran kişinin ne yaptığını bildiğini ve konuya tam olarak hakim olduğunu var sayar. Diğer bir deyişle diski bölümlerken gereken kullanacağını araçları kullanabildiğiniz kabul edilir. Ayrıca diskinizi tek bir işletim sistemi ve birden çok işletim sistemi kurarak kullanmak da farklı şekillerde disk bölümlemeyi gerektirir.
Burada şu soru akla gelebilir: “Disk bölümlemesi zorunlu mudur?” Yanıt evet. Bir çok işletim sistemi diski tek bir bölüm olarak kullanmanızı teşvik eder. Bu durumda disk üzerinde sadece tek bir işletim sistemi kurabilirsiniz. Diğerler için yer kalmayacaktır. Windows işletim sistemi ailesi farklı sürümleri tek bir disk bölümü üzerinde kullanabilmektedir ama farklı işletim sistemleri tek bir disk bölümünde kurulup kullanılmamaktadır. Bu durumda disk bölümlerini düzenleyen uygulamalar ise disk üzerinde boş alan yaratabilirsiniz ama her işletim sistemi bundan memnun olmamaktadır.
Bu nedenle tek bir işletim sistemini bir tane büyük disk alanını kullanacak şekilde sisteminize kurmak yerine diskinizi bölümleyerek kullanmanız yerinde olacaktır. OpenBSD tek işletim sistemi olarak kullanmak isteseniz de diğer BSD işletim sistemleri gibi diskiniz gene bölümlenecektir. Bu garip gelebilir ama UNIX sistemler ile çalışıyorsanız bu olağan uygulamadır. Diskinizi bölümleniz için bir çok neden vardır:
Birincisi, sabit diski oluşturan disklerin açısal hızı aynıdır ama disk üzerindeki bir noktanın çizgisel hızı değişkendir; bazıları daha hızlı döner bazıları daha yavaş. Sık erişilen veriyi daha hızlı dönen disk alanı üzerinde tutarsanız sistemin genel olarak performansını iyileştirmiş olursunuz. Bunu yapabilmenin tek yolu da diskinizi bölümlemektir. İşletim sistemi bu disk bölümlerini gerektiği gibi kullanır. Her bir disk bölümü için ayrı kurallar tanımlayabilirsiniz ve bu disk bölümler,i bu kurallara göre işletim sistemi tarafından gerektiği gibi kullanılır.
Diskteki root bölümü tüm donanımlara ilişkin olan bilgileri barındırır. Bu bölüm ayrı bir özen gerektirir. Kullanıcı verilerin yer aldığı bölüm üzerinde herhangi bir setuid sahip olan bir uygulama hatta daha da ileri gidersek herhangi bir program bulunmamalıdır. Sistem yapılandırmasını ayrı bir disk bölümünde tutmak ve bunu değiştirilemez yapmak yerinde olacaktır. Kullanıcılara verilen alan sınırlandırılmalı ve gereksiz dosyalar (mp3, film vb) ile diski doldurmalarının önüne geçilmelidir. Bunların dışında ayrıca disk bölümlerinden birisinin zarar görmesi durumunda diğer bölümler bundan etkilenmeyecektir Doğru olarak bölümlenmiş bir disk aynı zamanda sistemin güvenliğine de olumlu katkıda bulunacaktır.
Bir diski bölümlemeden önce kullanım amacınıza göre gereksinim duyulabilecek olan disk bölümlerinin tahmini olarak boyutlarını belirlemeniz gerekecektir. OpenBSD tek sistem olarak kurmak ve diğer işletim sistemleri ile birlikte kullanmak için disk bölümleme işlemleri farklı olacaktır. OpenBSD kurulum için seçtiğiniz bileşenlere göre disk bölümlerini kendisi ayarlayabilmektedir. Bu işlem kurulum sırasında otomatik disk bölümleme ile yapılabilir. Ancak diski elle bölümleyecekseniz, bu durumda kullanım amacınıza göre şu disk bölümlerinin oluşturulması ileriye dönük olarak ,işinizi kolaylaştıracaktır: /, swap, /tmp, /usr/, /var ve /home.
/
Sistem yapılandırmanıza ait olan dosyaların tamamı ve sistem için gerekli olan temel araçların tümü / bölümünde yer alır. Kurtarma ve bakım durumlarında tek kullanıcı kipinde sistemin başlatılması durumunda bu araçların erişilebilir olması için tamamı / altında yer almalıdır. Bu bölümü eğer birden çok diski olan bir bilgisayardaki kurulum sırasında birinci disk üzerinde oluşturmanız gereklidir. / bölümü için 1GB bir disk alanı yeterli olacaktır ve de 500 MB altına inmemeniz de önerilir.
/ disk bölününü oluştururken dikkat etmeniz gereken diğer nokta ise / bölünün disk üzerindeki ilk 8GB alan üzerinde olması gerektiğidir. Bu sınırlama BIOS sınırlamaları nedeni ile dikkat edilmesi gereken bir durumdur. BIOS diskin ilk bölümündeki veriyi okuyabilir. Bu nedenle işlet,im sisteminin BIOS tarafından okunabilen bu alanda yer alması zorunludur. Aksi halde işletim sistemi başlatılamaz. Eski BIOS için bu sınır 504 MB ve güncel sistemler için ise 2G, 8G, 32G, 128G'tır. Bu sınır ancak tüm sistemler daha doğrusu platformlar için bu sınırlama geçerli olmamakla birlikte OpenBSD bu sınırlamaya uyar. Dolayısıyla / bölünün bu ilk 2G, 8G, 32G veya 128G alanda yer almasında yarar var. Ayrıca / bölümünü 500 MB az yapmanız durumunda sisteminizi terfi edip yeniden başlattığınızda açılmama olasılığı da söz konusu olabilir.
Takas Alanı – SWAP
Sanal bellek sistemi tarafından kullanılacak olan disk alanı diğer önemli disk bölümüdür. İşler yolunda gittiği zaman bu alanı kullanmanıza gerek olmayacaktır ama bazen bu alanın da kullanılması gerekebilir. Bu alanın diskin hızlı bir bölümünde olması zorunludur. Takas alanının boyutu sıklıkla tartışma konusu olmaktadır. Genel olarak üzerinde birleşilen düşünce bu alanın sistemin fiziksel belleğinin en az iki katı olmasıdır. OpenBSD otomatik disk bölümleme sırasında bu alanı yaklaşık olarak 200 MB ile 1 GB arasında seçmektedir. Fiziksel belleğin tükenmesi durumunda takas alanı kullanılmaya başlayacaktır. Bazen de takas alanı tükeneceğinden bu durumda yeni bir takas alanı oluşturup kullanmaya başlayabilirsiniz. Bunun için ise yeni takas alanı oluşturmak üzere boş disk alanı gerekecektir. Bazı durumlarda da fiziksel belleği arttırmak takas alanı kullanımını ortadan kaldıracaktır. Bu gibi gereksinmeleri de düşünerek ileriye dönük olarak takas alanını fiziksel belleği arttıracağınızı düşünerek biraz büyük seçebilirsiniz.
Takas alanının büyüklüğünü belirlerken eğer birden çok diski kullanacaksanız bu durumda takas alanını bir çok diske bölerek oluşturabilirsiniz. Bu tür yapılandırmalarda SCSI diskler diğerlerine göre üstün olmaktadır. Bu yapılandırmayı SATA ve PATA diskler ile deneme olanağım olmadığı için bir yorumda bulunamayacağım.
/tmp
/tmp bölümü sistem genelinde kullanılan geçici dizindir. Eğer bunu ayrı bir disk bölümü olarak oluşturmazsanız doğrudan / bölümüne eklenecektir ve / bölümü ile yanı bölümde olduğu için aynı kurallara tabi olacaktır. Özellikle de / bölümlerinin salt okunur olarak bağlandığını düşünürsek bu /tmp işlevini yerine getirmesine olanak vermeyecektir. Bu dizini /home altında oluşturup kullanmayı tercih edebilirsiniz. Büyüklüğü ise size kalmış durumda. 200 MB daha düşük seçmemek önerilir. Günümüzün büyük kapasiteli sabit disklerini düşünecek olursa bu durumda 1 GB yeterince büyük olacaktır.
/var
/var bölümü e-posta, log dosyaları ve sıklıkla değişen dosyalar ve web sunucusunun dosyalarının bulunduğu dizindir. Eğer sunucu amaçlı olarak kurulum yapıyorsanız bu durumda e-posta ve web sunucusu için yaklaşık olarak 1GB disk alanı yeterli olabilmektedir. Ancak veritabanı ve e-posta vb sunucu servislerinin disk gereksinimleri daha fazla olacağı daha fazla bir alan ayırmanız gerekebilir. Diskin kalan bölümünün %20 ile %70 sunucu amaçlı kurulumlar için /var disk bölümüne ayrılabilir.
/usr
/usr dizini işletim sisteminin kaynak kodlarını, sistem programlarını , derleyicileri ve diğer dosyaları barındırmaktadır. Sistemi bir üst sürüme terfi ederken /usr bölümü önem kazanmaktadır. Asgari boyut olarak 8 GB daha az seçmemeye özen göstermeniz yerinde olacaktır.
/home
Kullanıcılara ait olan dosyaların barındığı disk bölümü için fazla alan ayırmanız uygundur. Genelde bu disk bölümü eğer aynı sistemde birden çok kullanıcı bulunuyorsa ve kota uygulamıyorsanız kısa zamanda dolabilmektedir. Bu disk bölümün diskin en sonundaki alan olmasının da bir sakıncası yoktur. Aynı zamanda çok büyük bir alan ayırmanız da zorunlu değildir. Gereksinmelerinize göre boyutunu seçebilirsiniz.
Sisteminizde birden çok disk bulunuyorsa bu durumda disk bölümlerini farklı diskler üzerinde tutmak iyi olacaktır. Planlamasını kurulum öncesinde yaparsanız hem kurulum hemde sonrasındaki işletim aşamasında işler daha kolay olacaktır. Birden çok disk bulunuyorsa takas alanını tüm disklere yayabilirsiniz. Kurulumu bir web sunucusu için yapacaksanız ikinci diski /www veya /home olarak bölümleyebilirsiniz. E-posta sunucusu ise ikinci diski /var veya /var/mail olarak bölümlemek en iyisi olacaktır. Eğer merkezi bir kayıt sunucusu olarak kullanacaksanız bu durumda /var/log olarak ikinci diski bölümlemek ve kullanmak en iyisi olacaktır. Genel olarak işletim sistemi ile işlenecek olan veriyi birbirinden fiziksel olarak ayırmak yani birden çok diske dağıtmak kişisel görüşüm olarak en uygun çözümdür. Disk bölümleme açısından en ideal çözüm sistemin kullanım amacına ve donanıma göre diskleri bölümlemektir. Ancak unutulmaması geren en önemli kural birinci disk diğerlerinden daha yavaş ise bu diskin ana sistemi kurmak için kullanırken hızlı diski sunucu uygulamaları için kullanmaktır. Tüm sistem yöneticileri bunda hem fikirdir. ;) Ayrıca birden çok işletim sistemini kullanacaksanız herbir diski tek bir işletim sistemine ayırarak kullanmak daha uygun olacaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder